امکان سنجی کنترل بیولوژیکی خارلته (cirsium arvense) با استفاده از حشرات در بوم نظامهای کشاورزی

خارلته ((l) scop cirsium arvense) سومین علف هرز مهم در دنیا و یکی از مهمترین علف های هرز در باغات و مزارع ایران می باشد. به منظور دست یابی به یک روش غیر شیمیایی مبتنی بر اصول اکولوژیک برای کنترل گیاه هرز خارلته و امکان سنجی استفاده از حشرات بومی برای کنترل آن مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی انجام گرفت، مطالعات مقدماتی شامل جمع آوری، شناسایی و ارزیابی تاثیر حشرات گیاهخوار بر کاهش زیست توده، مرگ و میر و کاهش بذور تولیدی گیاه هرز خارلته انجام گرفت. برای این منظور سه منطقه از زیستگاه های خارلته به فواصل حدود 60 کیلومتر و شرایط اقلیمی نسبتا متفاوت در سطح استان خراسان شمالی انتخاب و حشرات موجود در سطح خارجی و نیز داخل گیاه خارلته جمع آوری شدند. از مجموعه حشرات جمع آوری شده در نهایت چهار گونه نسبتا موثر بر روی خارلته شناسایی شدند که cleonis pigra، larinus planus و lixus scolopaxاز سرخرطومیها، و سوسک لاک پشتی یا cassida rubiginosa از سخت بالپوشان به عنوان موثرترین عوامل کنترل بیولوژیک گیاه هرز خارلته معرفی شدند. در بین عوامل بیولوژیک فوق کارآیی سوسک لاک پشتی بیش از سایر عوامل جمع آوری شد. بنابر این به منظور بررسی بیشتر و تعیین تراکم موثر آن، سطوح مختلف آلودگی گیاه هرز خارلته به سوسک سبز لاک پشتی با شاهد در قالب طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی با 5 تیمار (0، 5 ، 10 ، 15 ، 20 حشره برای هر بوته) در 5 تکرار مورد ارزیابی قرارگرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف تمام تیمارها با تیمار شاهد در سطح 5% معنی دار بودند. با تراکم 20 عدد لارو روی هر بوته خارلته وزن زیست توده کل 78 درصد، ارتفاع بوته ها 48 درصد و تولید بذر 94 درصد کاهش یافت. به منظور اطمینان از بی خطر بودن سوسک سبز لاک پشتی روی سایر گیاهان زراعی، دامنه میزبانی عامل مورد نظر، تغذیه و رجچان تخمگذاری سوسک لاک پشتی روی 20 گیاه زراعی به دو روش آزمون غیر انتخابی و آزمون چند گزینه ای و 22 گیاه هرز مورد بررسی قرار گرفتند. مشاهدات نشان داد که از بین تمام گونه های زراعی مورد مطالعه، گیاه گلرنگ برای تخم ریزی و تغذیه توسط سوسک لاک پشتی مورد استفاده قرار گرفت. با هدف ارزیابی پدیده گیاه خواری و تاثیر آن روی رقابت بین گیاه هرز خارلته و گیاه زراعی گندم در حضور سوسک سبز لاک پشتی، تراکم دستجات تخم در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه این بررسی نشان داد که اثر تعداد تخم حشره بر ارتفاع، وزن تر و خشک اندام های هوایی و تعداد گل آذین های خارلته، و نیز بر تعداد خوشه و وزن خوشه گندم در سطح 05/0 معنی دار بود. در پایان به منظور اطمینان از نام حشره و مقایسه آن با سوسک لاک پشتی معرفی شده از آمریکا، آنالیز مولکولی co1 با استفاده ازdna میتوکندریایی انجام شد و آنالیز nblast نشان داد که گونه جمع آوری شده از ایران همان cassida rubiginosa می باشد و با گونه گزارش شده از آمریکا بیش از 97% تشابه دارد.